Cmentarz na Piaskach został szczególnie naznaczony polityką władz komunistycznych lat 1945-1956. Historycy wciąż próbują ustalić, ile osób pochłonęły sowieckie działania po 1945 r.
– Według najnowszych badań prowadzonych przez IPN, przez obozy i łagry przewinęło się 1,1 mln żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego. 250 tys. zostało aresztowanych i skazanych przez wojskowe sądy rejonowe w całej Polsce. Zginęło w walce lub zostało zamordowanych nie mniej jak 50 tys. żołnierzy. Wydano około 8 tys. wyroków śmierci. Sam Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach wydał ich 164, z czego większość została wykonana – powiedział Leszek Bukowski z Delegatury IPN w Kielcach.
Po południu w bazylice katedralnej w Kielcach odprawiona została msza święta w intencji Żołnierzy Wyklętych. Po nabożeństwie delegacje złożyły kwiaty przed ścianą straceń w dawnym więzieniu kieleckim przy ul. Zamkowej, a następnie rozpoczęły się uroczystości przed pomnikiem Armii Krajowej na skwerze Stefana Żeromskiego. Okolicznościowe przemówienia wygłosili m.in. wojewoda świętokrzyski oraz naczelnik Delegatury IPN w Kielcach dr Dorota Koczwańska-Kalita.
– Okazało się, że najnowsza historia Polski to wielka biała plama. Zmagamy się z zakłamanymi przez propagandę PRL faktami. Jeden z głównych problemów badawczych trwa do dziś. To niepodległościowa konspiracja antykomunistyczna. Zaczęliśmy przywracać i opowiadać tragiczną historię Polski po 1944 roku – powiedziała dr Koczwańska-Kalita.
Uroczystości zakończyły się Apelem Pamięci, salwą honorową, złożeniem kwiatów oraz odegraniem Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.
Inicjatywy Delegatury IPN w Kielcach z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych
- 27 lutego 2020 r., godz. 9.00 – wykład Marka Jończyka „Żołnierze Wyklęci na Kielecczyźnie”, Urząd Miejski w Starachowicach, ul. Radomska 45
- 1 marca 2020 r., wojewódzkie obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Kielcach z udziałem naczelnik Delegatury IPN w Kielcach
- 2 marca 2020 r., godz. 11.00, Kieleckie Centrum Kultury – rozstrzygnięcie VII Wojewódzkiego Konkursu „Żołnierze Niezłomni. Pamięci zapomnianym bohaterom naszego regionu” oraz koncert grupy Lustro – „Gloria Victis”. Organizatorzy: III LO z oddziałami integracyjnymi im. C.K. Norwida w Kielcach, Wzgórze Zamkowe – OMPiO w Kielcach, Delegatura IPN w Kielcach
- Marzec 2020 r. – prezentacja wystawy plenerowej „Kwatera Ł – panteon narodowy pod cmentarnym murem”, Skwer im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
- Marzec 2020 r. – prezentacja wystawy „Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944-1963”, Centrum Edukacyjne „Przystanek Historia” IPN, Kielce, ul. Warszawska 5
- Marzec 2020 r. – prezentacja wystawy „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45-1956”, Staszowski Ośrodek Kultury, ul. Parkowa 6
- 5 marca 2020 r. – „Długie trwanie Polski Podziemnej” – „Kuryer Kielecki” (dodatek specjalny do „Echa Dnia”)
- 5 marca 2020 r., godz. 18.00, ratusz w Sandomierzu – wykład dr. Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego „Podziemie niepodległościowe w woj. kieleckim w latach 1945-1950. Struktury, dowódcy, działalność, w ramach Sandomierskich Spotkań Naukowych organizowanych przez Towarzystwo Naukowe Sandomierskie