E-Księgarnia
Proces odbudowy państwowości po latach zaborów jako sumy wysiłków i dążeń ówczesnego pokolenia Polaków, ludzi różnych stanów, o różnych sympatiach politycznych – taka jest idea plenerowej wystawy IPN, zatytułowanej „Powstała, by żyć”, którą można oglądać na pl. Wolności w Kielcach.
Wystawa opowiada o wysiłku zbrojnym, rozpoczętym w sierpniu 1914 r. przez Legiony Polskie u boku Austro-Węgier, o Korpusach Polskich w Rosji oraz Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera, sformowanej we Francji, m.in. dzięki szerokiej mobilizacji amerykańskiej Polonii. Przedstawia też zarys towarzyszącej walce intensywnej działalności politycznej i dyplomatycznej, której rezultatem było np. podpisanie w imieniu Polski przez Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową.
Ukazano proces narodzin państwa polskiego, rozpoczęty w listopadzie 1918 r., w tym formowania się jego demokratycznego ustroju, zwieńczone uchwaleniem przez Sejm Ustawodawczy konstytucji z 17 marca 1921 r. Przypominamy okoliczności kształtowania się granic Rzeczypospolitej – w ogniu walk toczonych z Ukraińcami o wschodnią Galicję, z Czechami o Śląsk Cieszyński oraz Litwinami o Wileńszczyznę i Suwalszczyznę, a także w wyniku powstań przeciwko Niemcom w Wielkopolsce i na Śląsku. Decydujące dla obrony niepodległości oraz ustalenia granicy wschodniej okazało się zwycięstwo w wojnie z bolszewikami, przypieczętowane traktatem ryskim z 18 marca 1921 r. Odrodzona po 123 latach niewoli Rzeczpospolita miała wielokulturowy i wieloetniczny charakter. Zamieszkiwali ją obok Polaków także Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy i inne mniejszości.
Na wystawie prezentowane są archiwalne zdjęcia, plakaty i mapy, którym towarzyszą cytaty z wypowiedzi uczestników ówczesnych wydarzeń, m.in. Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego i premiera Wincentego Witosa.
Po raz pierwszy wystawę zaprezentowano w maju 2018 na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie.
Wybrane panele wystawy
