E-Księgarnia
List od dyrektora krakowskiego IPN dr. hab. Filipa Musiała skierowany do uczestników wydarzenia przeczytała jego zastępca Cecylia Radoń.
Małgorzata Janiec prezes Zarządu Obszaru Południowego Zrzeszenia "WiN" w Krakowie, zainicjowała obchody 75. rocznicy powołania do życia Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Po okolicznych przemówieniach zebrani przeszli pod budynek byłej siedziby wojewódzkiej bezpieki na pl. Inwalidów, by tam pod pamiątkową tablicą złożyć wiązanki i zapalić znicze.
W ciągu dwóch lat krakowski IPN odnalazł i zidentyfikował szczątki 13 bohaterów niepodległościowego podziemia. O godz. 16.00 przy kamieniu węgielnym pomnika „Tym, co stawiali opór komunizmowi w latach 1944-1956″ rozpocznie się Apel Pamięci. Wydarzenie organizuje Zarząd Obszaru Południowego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Krakowie.
Autorami ekspozycji są dr Dawid Golik i Krzysztof Pięciak z krakowskiego pionu poszukiwań i identyfikacji IPN. Wystawa pokazuje pracę krakowskiego IPN od czasu pierwszych poszukiwań w 2015 r., gdy próbowano odnaleźć szczątki działaczy II Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, od października 2017 r. Na cmentarzu Rakowickim przebadano wówczas pięć miejsc pochówku, a badania DNA potwierdziły, że odnalezione szczątki partyzantów podziemia niepodległościowego. W 2018 r. uroczyście ogłoszono identyfikację dowódcy oddziału i komendanta powiatowego NZW kpt. Tadeusza Gajdy „Tarzana”, jego podkomendnego, kadeta Wiesława Budzika „Rolanda” oraz partyzantów zgrupowania „Błyskawica”: akowca z Wileńszczyzny sierż. Antoniego Wąsowicza „Rocha”, kpr. Adama Domalika „Kowboja”, adiutanta „Ognia” i dowódcy oddziału „Wiarusy” Stanisława Ludzi „Harnasia”, a także ppor. Tadeusza Zajączkowskiego „Mokrego”, żołnierza AK, „ludowego” WP i oddziału partyzanckiego „Huragan”.
Wystawę prezentującą ich sylwetki po raz pierwszy pokazaliśmy rok temu, wzbogacając ją o artefakty, odnalezione podczas prac poszukiwawczych, m.in. medalik z Matką Boską wydobyte ze zbiorowej mogiły, guziki ze strzępami munduru i książeczki do modlitwy złożonej do grobu przez rodzinę Stanisława Ludzi.
Tym razem pokażemy wystawę uzupełnioną o sylwetki kolejnych odnalezionych bohaterów. W maju 2018 r. prace poszukiwawcze na cmentarzu Rakowickim wznowiono. Przebadano wówczas grób, w którym odnaleziono szczątki st. sierż. Mikołaja Mazura „Paska” i Władysława Nowaka „Groźnego”. Obaj byli partyzantami, związanymi z Ziemią Bocheńską. Podczas II wojny światowej działali w Narodowej Organizacji Wojskowej, scalonej z Armią Krajową, w oddziale partyzanckim Obozowych Drużyn Bojowych „Jastrzębski” („Chrobry”) ppor. Józefa Lessera „Jastrzębskiego”. Mazur był w nim szefem gospodarczym, a Władysław Nowak współpracownikiem i łącznikiem; zastępcą dowódcy był jego brat Stanisław. Oddział wsławił się akcją w wyniku, której w listopadzie 1944 r. zginął niemiecki generał Walter Herold. W 1945 r. obaj znaleźli się w szeregach oddziału partyzanckiego NZW „Armia Narodowa Pogrom” ppor. Augustyna Rafalskiego „Pogroma”, walczącego w pow. bocheńskim. W 1950 r. ukrywali się w szeregach grupy przetrwania, która została rozbita na skutek gry operacyjnej UB. Mazura i Nowaka rozstrzelano w wigilię Bożego Narodzenia 1951 r.
Kolejne sylwetki prezentowane na wystawie to postacie, które odnaleziono w październiku 2018 r. Ryszard Kłaput „Pomsta” i Wojciech Frodyma „Mucha” byli członkami Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”.
Wśród prezentowanych postaci jest też dowódca oddziału partyzanckiego, ppor. Mieczysław Kozłowski „Bunt”, który w połowie 1945 r., wobec groźby aresztowania przez Sowietów, sformował kilkuosobowy oddział samoobrony, którym dowodził pod pseudonimem „Żbik”. Ujawnił się wraz z podkomendnymi w Bielsku 20 października 1945 r. Na początku 1946 r. Kozłowski nawiązał kontakty z działającą w powiecie wadowickim konspiracją Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Wkrótce odtworzył swój oddział, który otrzymał kryptonim „Błysk”, a on sam przyjął nowy pseudonim „Bunt”. Grupa początkowo podlegała NZW, a następnie podporządkowała się poakowskiej organizacji Armia Polska w Kraju. Aresztowany i skazany na śmierć, zginął rozstrzelany przez pluton egzekucyjny razem z Kłaputem i Frodymą w styczniu 1947 r.