Instytut Pamięci Narodowej Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow) - Książki – Kraków -

Ryszard Kotarba, Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow), Kraków–Warszawa 2022, 828 s., ISBN 978-83-8229-600-6

Książka ukazuje znaczący fragment dziejów Żydów krakowskich w okresie okupacji niemieckiej, szczególnie w czasie funkcjonowania obozu pracy, potem koncentracyjnego, w Płaszowie. Jest pracą popularnonaukową opartą na najbardziej wartościowych źródłach, głównie wytworzonych tuż po wojnie, mniej zaś na wspomnieniach publikowanych dziesiątki lat później i literaturze historycznej. Obóz w Płaszowie będący swoistą kontynuacją getta krakowskiego, ze względu na swoją rolę, specyfikę i ofiary zbrodni – tysiące krakowian, Żydów i Polaków – zasługuje na ciągłą pamięć. Tak, jak na stałą refleksję zasługują relacje polsko-żydowskie w czasie wojny i po wojnie. Były one i często nadal są tematem kłopotliwym, niewolnym od stereotypów i uproszczeń, nawet dziś odczuwa się pewne naciski i pokusy idealizowania tego fragmentu historii. Podstawą dokumentacyjną publikacji są bogate zbiory w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej i Żydowskiego Instytutu Historycznego, ale również Archiwum Narodowego w Krakowie, Muzeum Krakowa, czy elektroniczne kopie relacji z Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem. Ponieważ oryginalne akta dotyczące tej tematyki zachowały się fragmentarycznie, bezcennym źródłem są setki tomów akt prokuratorskich i sądowych, tysiące zeznań i relacji ludzi prześladowanych, także w okupowanym Krakowie, w getcie, w obozie płaszowskim, w innych obozach i miejscach cierpień krakowian. Czas ich sporządzania, niekiedy tylko miesiące dzielące od tragicznych wydarzeń okupacji, decydują o ich autentyzmie i prawdzie, czasem prawdzie szokującej i bolesnej.