E-Księgarnia
Materiał informacyjny Delegatury IPN w Kielcach w dzienniku „Echo Dnia”, który ukazał się 2 września 2022 r.
Autorzy: Agnieszka Dziarmaga – Muzeum Wsi Kieleckiej i dr Tomasz Domański – Delegatura IPN w Kielcach.
Od początku osadnictwa żydowskiego w XVI w. do czasów zagłady, Działoszyce były ludnym, zasobnym miasteczkiem, łączącym społeczność żydowską i polską. Polacy i Żydzi, choć w jednej miejscowości, żyli niejako obok siebie. Wiele bowiem ich dzieliło – religia, ubiór, język, również silna konkurencja gospodarcza, aczkolwiek wzajemne kontakty handlowe były jednym z niewielu punktów stycznych. W połowie XVIII w. w Działoszycach mieszkało 651 Żydów, a pod koniec XIX wieku stanowili już ok. 76,6 proc. ogółu mieszkańców, zajmując się handlem i rzemiosłem. Pożary i kataklizmy z przełomu XIX i XX wieku nawiedzające miasteczko nie zahamowały jego rozwoju. U progu odzyskania przez Polskę niepodległości w Działoszycach prosperowało kilka dużych zakładów należących do Żydów. Poza tym ludność żydowska handlowała zbożem, obuwiem, płodami rolnymi, skórami i ubraniami. Szczególnie wtorkowe i piątkowe tragi ściągały tysiące ludzi z okolicznych miejscowości. Handlowano również niespotykanymi w innych miasteczkach Kielecczyzny towarami (korale, koniak, kawior astrachański, futra). Wszystko to prowadziło do znacznego bogactwa niektórych Żydów (o czym krążyły legendy), choć pozostawało w kontraście z zaniedbaniem i niechlujstwem miasteczka.