Nawigacja

Aktualności

Krakowskie i warszawskie uroczystości w 70. rocznicę śmierci gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”

Urodził się w Krakowie, przed wojną związany był z Wilnem, został zamordowany przez komunistów w Warszawie. 24 lutego 2023 r., w 70. rocznicę śmierci gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, legendarnego dowódcy Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, w Krakowie i w Warszawie złożyliśmy hołd bohaterowi, który honor cenił ponad życie.

Rano kilkadziesiąt osób zebrało się pod tablicą pamięci umieszczoną na budynku przy ul. Lubicz 32 w Krakowie. Tutaj w 1895 r. urodził się August Emil Fieldorf. Po krótkiej modlitwie i złożeniu kwiatów zgromadzeni przeszli na pobliską ul. Topolową 22 do szkoły podstawowej nr 3. Przyszły generał był uczniem tej placówki w latach 1901-1905. W 2018 r. w budynku odsłonięto tablicę pamiątkową, ufundowaną przez krakowski #IPN, wmurowaną z inicjatywy rodziców dzieci, nauczycieli oraz rodziny „Nila”. Pod tablicą złożono kwiaty.

Na koniec w szkolnej auli uczniowie zaprezentowali widowisko opowiadające o życiu gen. Fieldorfa, zastępca dyrektora krakowskiego IPN dr Michał Wenklar wygłosił krótką prelekcję, wręczono także nagrody uczestnikom IV konkursu Dzielnicy II Grzegórzki poświęconego gen. „Nilowi”.

Organizatorami uroczystości byli: Oddział IPN w Krakowie, Ośrodek Edukacji Obywatelskiej filia Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana w Krakowie oraz Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie.

Uroczystości w Warszawie

W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie, pod tablicą upamiętniającą zamordowanych, odbyły się uroczystości państwowe. Stołeczną placówką muzealną, która znajduje się w dawnej mokotowskiej katowni, kieruje dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał.

– Gdyby żył w wolnej Polsce, dostąpiłby najwyższych honorów. W Polsce zniewolonej przez Sowietów, zamiast honoru i chwały, spotkały go cierpienie i śmierć. Zamiast generalskiego munduru, więzienne łachmany. (...) Z tych, którzy go aresztowali, przesłuchiwali i wieszali nikt nigdy nie poniósł kary przed sądem wolnej Polski. Za to każdy z nich, zupełnie inaczej niż ofiara, ma swój grób w Polsce, Izraelu, Wielkiej Brytanii. Od 70 lat polski bohater gen. Fieldorf swojego grobu wciąż nie ma. Nadejdzie jednak taki dzień, że grób panu generałowi usypią własnymi rękoma wdzięczni rodacy. Ci, którzy dostąpili honoru poszukiwania jego szczątków, mówią: Jesteśmy blisko, panie generale! – mówił do zebranych zastępca prezesa IPN dr Krzysztof Szwagrzyk, który kieruje pionem poszukiwań i identyfikacji.

Odczytano także okolicznosciowe listy Prezydent RP i marszałek Sejmu. W imieniu Andrzeja Dudy minister Wojciech Kolarski zapalił znicz w miejscu stracenia gen. Fieldorfa.

W ramach uroczystości 23 lutego 2023 r. w świetlicy muzeum odbył się spektakl „Nil – historia bohatera” w reż. Wojciecha Rybakowskiego. 24 lutego kwiaty złożono także na symbolicznym grobie generała na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach oraz pod pomnikiem gen. „Nila” na rogu ul. Fieldorfa i Wału Miedzeszyńskiego. Po południu odprawiono mszę świętą w sanktuarium św. Ojca Pio na Gocławiu. Uroczystości zakończył koncert „Nie proś ich o łaskę...” w Terminalu Kultury Gocław.

Organizatorzy: Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, Instytut Pamięci Narodowej. Patronat honorowy Ministerstwa Obrony Narodowej. Partner – Terminal Kultury Gocław.

August Emil Fieldorf „Nil”

Urodził się w 1895 r. Mając 17 lat wstąpił do Związku Strzeleckiego. W 1914 r. zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich i wyruszył na front rosyjski. Podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej przeszedł długi szlak bojowy. Po wojnie, w odrodzonej RP, pozostał w wojsku.

Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Po klęsce zdołał dotrzeć do Francji, a po jej upadku do Anglii. We wrześniu 1940 r., jako emisariusz Rządu na Uchodźstwie, przedostał się do okupowanej przez Niemców Warszawy i rozpoczął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej, a potem w Armii Krajowej. Od 1942 r. organizował Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej AK i nadzorował walkę bieżącą. W ostatnich miesiącach działalności AK pełnił również funkcję zastępcy jej dowódcy, gen. Leopolda Okulickiego.

Po aresztowaniu przez NKWD, nierozpoznany, w latach 1945-1947 był więziony w sowieckich łagrach na Uralu. Ponownie aresztowany po powrocie do Polski, został poddany brutalnemu śledztwu, ale do końca zachował nieugiętą postawę.

Gen. August Emil Fieldorf „Nil” był najwyższym rangą żołnierzem AK, który padł ofiarą zbrodni sądowej okresu stalinowskiego. Komuniści powiesili go 24 lutego 1953 r. w więzieniu mokotowskim. Ciało pogrzebano w nieznanym miejscu, być może na Łączce pod murami cmentarza wojskowego na Powązkach. W 1958 r. Generalna Prokuratura umorzyła postępowanie karne wobec generała z powodu braku dowodów winy, ale dopiero w 1989 r., po 36 latach od jego śmierci, postanowieniem prokuratora generalnego PRL gen. „Nil” został w pełni zrehabilitowany. Jego symboliczny grób znajduje się na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

do góry