E-Księgarnia
Irena Odrzywołek została pośmiertnie odznaczona przez prezydenta Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Na ręce jej siostrzenicy Marii Leś-Runickiej odznaczenie przekazał wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz. W uroczystościach w Krakowie wzięli udział m.in. zastępca prezesa IPN dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, kierujący pionem poszukiwań i identyfikacji, wicewojewoda Pagacz, a także dyrektorzy katowickiego i krakowskiego oddziału IPN dr Andrzej Sznajder i dr hab. Filip Musiał. Mszy świętej w bazylice Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny przy ul. Rakowickiej przewodniczył metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski.
Z poczuciem narodowej dumy przywołujemy w Polsce imiona, nazwiska, pseudonimy i biografie Żołnierzy Wyklętych. Tych, którzy począwszy od 1944 r. przez wiele długich powojennych lat toczyli walkę z systemem komunistycznym. Walkę, za którą wielu zapłaciło najwyższą cenę. Z dumą i czcią przywołujemy wśród nich kobiety. Kobiety, które w ocenach komunistycznych trybunałów, nie zasługiwały na łaskę, a na wymierzenie im najwyższych wyroków. 17 grudnia 1946 r. do tej długiej listy komunistycznych zbrodni dopisano także egzekucję wykonaną w Katowicach, gdzie uśmiercono Irenę Odrzywołek. Tego dnia zamordowano bardzo młodą, 21-letnią kobietę, strażniczkę więzienną, która uczestniczyła w organizacji rozbicia więzienia przy ul. Senackiej w Krakowie. Bez jej udziału ta akcja nie mogłaby się powieść. [...] Stojąc przy trumnie świętej pamięci Ireny Odrzywołek, oddajemy hołd Polce Niezłomnej, patriotce, kobiecie, która za swoją walkę o wolną Polskę zapłaciła najwyższą cenę. Pozostanie po niej grób na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Grób, którego nigdy miało nie być. I pozostanie, głęboko w to wierzę, wieczna i wdzięczna pamięć – powiedział w swoim wystąpieniu wiceprezes Szwagrzyk.
Po mszy świętej kondukt żałobny przeszedł na cmentarz Rakowicki. Szczątki Ireny Odrzywołek złożono w Kwaterze Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939-1963. Uroczystości uświetniły Orkiestra Reprezentacyjna Wojsk Obrony Terytorialnej, kompanie honorowe Wojska Polskiego i Służby Więziennej oraz poczty sztandarowe i delegacje.
Po zakończeniu uroczystości na cmentarzu Rakowickim dyrektor krakowskiego oddziału IPN dr hab. Filip Musiał, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie dr hab. Jacek Górski i prezes Stowarzyszenia Odra-Niemen Małopolska Tomasz Konturek złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą rozbicie więzienia św. Michała, która znajduje się na ul. Poselskiej. Dawne więzienne budynki zajmuje obecnie Muzeum Archeologiczne.
-
Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie. Fot. Janusz Ślęzak (IPN) -
Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie. Fot. Janusz Ślęzak (IPN) -
Złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą rozbicie więzienia św. Michała w Krakowie. Fot. Janusz Ślęzak (IPN)
Irena Odrzywołek (1925-1946)
Urodziła się 20 grudnia 1925 r. w Byczynie (pow. chrzanowski). Po zakończeniu okupacji niemieckiej rozpoczęła pracę w tzw. więzieniu św. Michała przy ul. Senackiej 3 w Krakowie. Została strażniczką. Wiosną 1946 r. podjęła konspiracyjną współpracę z więzionymi tam żołnierzami podziemia niepodległościowego, przede wszystkim z ppor. Bolesławem Pronobisem „Ikarem” – żołnierzem AK i dowódcą oddziału NSZ „Huragan”.
W sierpniu 1946 r. Irena Odrzywołek pośredniczyła w nawiązaniu łączności między więźniami oraz działającą w Krakowie 6. kompanią Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”. Przemyciła do więzienia pistolety i granaty, które przekazała do celi Pronobisa i innych wtajemniczonych. Dzięki temu 18 sierpnia 1946 r. połączone działania uzbrojonych więźniów wewnątrz budynku i partyzantów z zewnątrz doprowadziły do rozbicia więzienia i uwolnienia 62 więźniów.
Po tym wydarzeniu Irena Odrzywołek ukrywała się. Prowadziła niepodległościową działalność konspiracyjną współpracując z „Ikarem”. Została aresztowana w listopadzie 1946 r. w Gliwicach i 3 grudnia 1946 r. skazana na śmierć przez komunistyczny Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach. Zgładzono ją 17 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. W chwili śmierci miała niespełna 21 lat.
Szczątki Ireny Odrzywołek odnaleziono we wrześniu 2019 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach.