Nawigacja

Konferencje naukowe

„Służba Bezpieczeństwa w latach 1975–1990”. Konferencja naukowa on-line – 27–28 maja 2021

Kogo rozpracowywała komunistyczna bezpieka w ostatnim piętnastoleciu PRL? Jakie były struktury bezpieki? Jakimi metodami się wtedy posługiwała? Jakie narzędzia wykorzystywała? Kim byli funkcjonariusze SB? Czy różnili się od swych poprzedników, na przykład z lat powojennych? Jak bezpieka współpracowała z innymi komunistycznymi służbami i urzędami?

Na te, i na wiele innych pytań dotyczących działania Służby Bezpieczeństwa w latach 1975-1990 próbowano odpowiedzieć w czasie konferencji naukowej on-line, zorganizowanej  27-28 maja 2021 r. przez Oddział IPN w Krakowie oraz redakcję „Aparatu Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” – rocznika naukowego IPN.

Służba Bezpieczeństwa była „tarczą i mieczem” partii komunistycznej. Chroniła ją przed działaniami opozycji i służyła do zwalczania polskich dążeń niepodległościowych, czy choćby związanych z liberalizacją systemu. Najlepiej poznaliśmy pierwszą fazę działalności Urzędu Bezpieczeństwa z lat 1944-1956. W przypadku ostatnich dwóch dekad PRL znamy głośne zbrodnie komunistycznej policji politycznej, jak choćby zabójstwo kapelana „Solidarności” ks. Jerzego Popiełuszki, ale nasza wiedza o funkcjonowaniu SB w latach 1975-1990 wymaga uzupełnienia i usystematyzowania.

W konferencji wzięło udział kilkudziesięciu badaczy z całej Polski, zatrudnionych w Instytucie Pamięci Narodowej, na wyższych uczelniach, w archiwach i oświacie. Wielu z nich, to osoby, które są najbardziej znanymi badaczami komunistycznego aparatu represji nad Wisłą. Przyglądali się bezpiece na poziomie centralnym i jej ogniwom w terenie, starali się wypracować syntezę wiedzy o niektórych zjawiskach, a także przedstawiać studia przypadków, które na konkretnych przykładach przybliżały wybrane aspekty działalności SB.

Konferencja w formule on-line trwała dwa dni – 27 i 28 maja 2021 r. Prowadzący poszczególne bloki tematyczne pracowali w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” IPN w Krakowie, natomiast prelegenci z całego kraju łączyli się internetowo. Szczegóły w programie. Całość została wyemitowana na stronie internetowej IPN oraz w mediach społecznościowych Instytutu (kanał YouTube i Facebook krakowskiego oddziału IPN).

Program konferencji

► 27 maja 2021 r.

  • 10.00 – otwarcie konferencji
    dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał, prof. AIK

BLOK I: Struktury centralne
Prowadzenie dr hab. Filip Musiał (IPN Kraków/AIK Kraków)

  • godz. 10.10-10.30 – dr hab. Patryk Pleskot (IPN Warszawa/MUP Oświęcim)
    Sztuka podglądania dyplomatów. Kontrwywiad PRL wobec konsulatu USA w Krakowie (1975-1990).
  • godz. 10.30-10.50 – dr Witold Bagieński (IPN Warszawa)
    Biuro Studiów SB MSW (1982-1989). Podstawowe fakty i ustalenia.
  • godz. 10.50-11.10 – dr Mirosław Sikora (IPN Katowice)
    SB a kontakty gospodarcze i naukowe PRL z krajami strefy OECD w okresie odprężenia lat 70. i eskalacji napięcia lat 80.


BLOK II: Struktury regionalne
Prowadzenie dr Wojciech Frazik (IPN Kraków)

  • godz. 11.15-11.35 – dr Paweł Fornal (IPN Rzeszów)
    Struktura i kadra kierownicza pionu SB KWMO/WUSW w Krośnie w latach 1975-1990.
  • godz. 11.35–11.55 – dr Marcin Kasprzycki (IPN Kraków)
    Inspektorat 2 SB WUSW w Nowym Sączu.
  • godz. 11.55-12.15 – Michał Siwiec-Cielebon
    Działalność funkcjonariuszy oraz specyfika zainteresowań operacyjnych KMMO/RUSW w Wadowicach oraz KMMO/RUSW w Andrychowie.
  • godz. 12.15-12.35 – prof. dr hab. Mirosław Golon (IPN Gdańsk/UMK)
    SB w Nidzicy (woj. olsztyńskie) w latach 1975-1990.
  • godz. 12.35–12.55 – dr Wojciech Łukaszewski (Fundacja Kwartalnika „Wyklęci”)
    RUSW ds. SB w Przasnyszu w latach 1983-1990.
  • godz. 12.55-13.15 – dr hab. Krzysztof Sychowicz (IPN Białystok)
    Wydziały Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa w Polsce północno-wschodniej i ich działalność.


BLOK III: Metody i działalność. Część I
Prowadzenie dr Michał Wenklar (IPN Kraków/AIK Kraków)

  • godz. 13.20-13.40 – Mateusz Szłapka (IPN Poznań)
    Metody pracy SB wobec Kościołów nierzymskokatolickich na przykładzie działań wobec Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w latach 1975-1990.
  • godz. 13.40-14.00 – dr Bożena Koszel-Pleskaczuk (IPN Białystok)
    Metody działań operacyjnych SB wobec ośrodków akademickich Białegostoku na przykładzie sprawy obiektowej „Kamena”.
  • godz. 14.00-14.20 – dr hab. Mariusz Krzysztofiński (IPN Rzeszów)
    Kierownictwo Departamentu IV i Zarządu Ochrony Funkcjonariuszy SB MSW w poszukiwaniu „przecieku” tajnych dokumentów w 1982 r.
  • godz. 14.20-14.40 – dr Zbigniew Bereszyński (IŚ Opole)
    SB jako instrument sprawowania władzy na przykładzie województwa opolskiego w latach 1975-1990. Potencjał organizacyjno-kadrowy oraz ważniejsze obszary i kierunki działalności.
  • godz. 14.40-15.00 – Iwona Mudel (IPN Białystok)
    Działalność wywiadowcza na terenie byłego województwa łomżyńskiego w latach 1975-1989 prowadzona przez funkcjonariuszy KWMO/WUSW w Łomży.
  • godz. 15.00-15.20 – Michał Ostapiuk (IPN Olsztyn)
    Działania SB wobec środowisk kombatantów antykomunistycznej konspiracji w Polsce północno-wschodniej prowadzone w latach 1975-1990.


BLOK III: Metody i działalność. Część II
Prowadzenie Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska (IPN Kraków)

  • godz. 15.25-15.45 – dr hab. Cecylia Kuta (IPN Kraków/UPJPII)
    Działania SB wobec drugiego obiegu wydawniczego na wybranych przykładach.
  • godz. 15.45–16.05 – dr Przemysław Zwiernik (IPN Poznań)
    Działania specjalnej Grupy Operacyjnej SB w Poznaniu w 1982 r.
  • godz. 16.05-16.25 – dr Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk (IPN Warszawa)
    SB wobec kobiet – działaczek NSZZ „Solidarność”. Wybrane przykłady (1980-1989).


► 28 maja 2021 r.

BLOK III: Metody i działalność. Część III
Prowadzenie dr Michał Wenklar (IPN Kraków/AIK Kraków)

  • godz. 9.00-9.20 – Marek Kozak (IPN Białystok)
    Aparat represji wobec białostockiego NZS w stanie wojennym.
  • godz. 9.20-9.40 – dr Stefan Pastuszewski (UKW w Bydgoszczy)
    Środowiska twórców i animatorów kultury regionu bydgoskiego na celowniku SB w latach 1975-1990.
  • godz. 9.40-10.00 – Jolanta Paplińska (ZS im. Władysława Jagiełły w Kurzętniku)
    Działania SB wobec Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego w województwie olsztyńskim.
  • godz. 10.00-10.20 – dr Tomasz Błaszak (IPN Szczecin)
    Sekcja hotelowa koszalińskiej SB i jej działania w obiektach „Skanpol”, „Orbis-Solny” w Kołobrzegu oraz „Jałta” w Koszalinie.
  • godz. 10.20-10.40 – Mateusz Kubicki (IPN Gdańsk)
    Kutry Przedsiębiorstwa Połowów i Usług Rybackich „Koga” na Bornholmie, a działalność służb PRL w latach 1986-1989. Studium przypadku.


BLOK IV: Kadry SB
Prowadzenie dr Wojciech Frazik (IPN Kraków)

  • godz. 10.45-11.05 – Paweł Sztama (IPN Warszawa, UMCS w Lublinie)
    Portret zbiorowy funkcjonariuszy SB odpowiedzialnych za porwanie i zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki.
  • godz. 11.05-11.25 – dr hab. Łucja Marek (IPN Kraków)
    Reakcja resortu na fałszerstwa i niesubordynację funkcjonariuszy SB w latach 80. na wybranych przykładach z terenu województwa katowickiego.
  • godz. 11.25-11.45 – Janusz Oszytko (IPN Opole)
    Radosław Bobrowski (1947-1985) – Konrad Wallenrod opolskiej bezpieki?
  • godz. 11.45-12.05 – dr Paweł Glugla
    Sukces czy porażka wymiaru sprawiedliwości III RP? Case study funkcjonariusza SB Aleksandra Ziomka.


BLOK V: SB wobec innych instytucji i służb
Prowadzenie dr hab. Cecylia Kuta (IPN Kraków/UPJPII)

  • godz. 12.10-12.30 – dr hab. Rafał Łatka (IPN Warszawa)
    Rola SB w polityce władz PRL wobec Kościoła katolickiego w latach 1975-1990 – próba całościowego spojrzenia.
  • godz. 12.30-12.50 – dr Paweł Miedziński (IPN Szczecin)
    Relacje Biura Ochrony Rządu z SB w latach 1975-1990. Zarys problemu.
  • godz. 12.50-13.10 – Bartosz Kapuściak (IPN Katowice)
    Współpraca Wojskowej Służby Wewnętrznej z SB w czasie trwania stanu wojennego – zarys problemu.
  • godz. 13.10-13.30 – dr Arkadiusz Nyzio (UJ)
    Relacje SB i Milicji Obywatelskiej oraz ich konsekwencje dla pozycji systemowej i relacji UOP – Policja.


BLOK VI: Varia
Prowadzenie dr hab. Filip Musiał (IPN Kraków/AIK Kraków)

  • godz. 13.35-13.55 – Daniel Białecki (IPN Warszawa)
    Percepcja duchowieństwa katolickiego, jako grupy zawodowej w świetle materiałów operacyjnych SB za lata 1963-1989.
  • godz. 13.55-14.15 – dr Tomasz Pączek (AP w Słupsku)
    Teoria pracy operacyjnej MO w latach 1975–1990.
  • godz. 14.15-14.35 – Piotr Borysiuk (KG Policji w Warszawie)
    Kwestia włączenia centralnych pionów milicyjnych do struktur SB MSW na przykładzie Biura Dochodzeniowo-Śledczego KGMO i Biura do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi KGMO w latach 80. XX wieku.
  • godz. 14.35-14.55 – dr Ewa Dulna-Rak (IPN Warszawa)
    O potrzebie badania języka dokumentów komunistycznego aparatu represji.
  • godz. 14.55-15.15 – dr Paweł Piotrowski (WBH)
    Długie trwanie SB. Urząd Ochrony Państwa jako kontynuacja.
  • godz. 15.15 – zakończenie konferencji

do góry