Nawigacja

Przystanek Historia

„Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej”. Spot edukacyjny krakowskiego IPN

W związku z 40. rocznicą uchwalenia „Posłania” krakowski IPN przygotował wielojęzyczny spot edukacyjny poświęcony temu dokumentowi.

„Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej” zostało uchwalone 8 września 1981 r. przez I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. Polacy wezwali robotników krajów bloku wschodniego – Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Rumunii, Węgier i wszystkich narodów Związku Sowieckiego – do wspólnej walki o swoje prawa, wywołując wściekłość Kremla i władz PRL.

Pomysłodawcą dokumentu był Henryk Siciński, lekarz z Ostrowa Wielkopolskiego, natomiast sam tekst opracował Bogusław Śliwa, prawnik, wiceprzewodniczący Zarządu Regionu „Solidarność” Wielkopolska Południowa, razem z Janem Lityńskim.

„To niebezpieczny i prowokacyjny dokument. Słów w nim niewiele, lecz wszystkie biją w jeden punkt. Jego autorzy chcieliby posiać zamęt w krajach socjalistycznych, zdopingować grupki różnego rodzaju odszczepieńców” – stwierdził ówczesny przywódca Związku Sowieckiego Leonid Breżniew na posiedzeniu Biura Politycznego KC KPZR. „Prawda”, organ prasowy KPZR, nazwała zjazd „Solidarności” „antysocjalistyczną i antyradziecką orgią”.

Z „Posłaniem” związana jest dramatyczna historia rumuńskiego robotnika Filipa Iuliusa z Cluy-Napoca, który wysłał do Polski list z podziękowaniem. Został on odczytany podczas drugiej tury zjazdu „Solidarności”, który odbył się w Gdańsku między 26 września a 7 października 1981 r. „Dziękujemy za posłanie, przekazane do ludzi pracy wszystkich krajów socjalistycznych. Posłanie sprawiło nam radość, wzmacnia naszą przyjaźń. Jesteśmy waszymi zwolennikami. Dziękujemy jeszcze raz. Nasza prasa nie publikuje nic na temat waszego Zjazdu” – napisał odważny obywatel Rumunii.

Służba Bezpieczeństwa PRL doniosła o liście Iuliusa rumuńskiej Securitate. Za „propagandę przeciw ustrojowi socjalistycznemu” autor trafił na sześć i pół roku do więzienia. Był torturowany i głodzony. Podczas uroczystego zjazdu „Solidarności” w 2005 r. w Gdańsku, gdy uczczono 25. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych Iulius został odznaczony medalem.

Premiera prasowa spotu na „Przystanku Historia” IPN w Krakowie

Spot w wersji polskojęzycznej

Pełny zestaw 16 wersji językowych spotu oraz wersja mieszana

do góry