Nawigacja

Aktualności

Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021

– Za miłość do ojczyzny Antoni Wąsowicz był gotowy cierpieć i był gotowy umrzeć – mówił prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki podczas uroczystego pożegnania żołnierza polskiego podziemia niepodległościowego sierżanta Antoniego Wąsowicza ps. „Roch”, zamordowanego przez komunistów w 1948 roku.

Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Prezes IPN dr Karol Nawrocki podczas uroczystości pogrzebowych Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Podczas pogrzebu prezes IPN dr Karol Nawrocki wraz z zastępcą dr. hab. Karolem Polejowskim oraz dyrektorem szczecińskiego oddziału IPN dr. Pawłem Skubiszem wręczyli rodzinie Antoniego Wąsowicza jego pamiątkowy portret i rogatywkę. – 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Uroczystości pogrzebowe Antoniego Wąsowicza ps. „Roch” – Golczewo, 16 września 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)

Uroczystości rozpoczęły się mszą św. w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Golczewie. Po nabożeństwie kondukt pogrzebowy przeszedł na cmentarz komunalny przy ul. Krótkiej, gdzie z honorami wojskowymi pochowano żołnierza niezłomnego.

Antoni Wąsowicz wiedział jaka wdzięczność należy się Armii Czerwonej za pakt Hitlera ze Stalinem, za wybuch II wojny światowej, za dziesiątki tysięcy Polaków pomordowanych i setki tysięcy deportowanych w odległe rubieże Związku Sowieckiego. (…) Polska po 1945 r. stawała się kolonią ZSRS. Na to on – bohater naszej wolności – nie mógł pozwolić. Z miłości do Polski wstąpił w szeregi organizacji podziemia antykomunistycznego  – podkreślił podczas ceremonii dr Karol Nawrocki.

Podczas uroczystości prezes IPN wraz z zastępcą dr. hab. Karolem Polejowskim oraz dyrektorem szczecińskiego oddziału IPN dr. Pawłem Skubiszem wręczyli rodzinie Antoniego Wąsowicza pamiątkowy portret zmarłego i rogatywkę.

Zgodnie z postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej sierż. Antoni Wąsowicz mianowany został pośmiertnie na stopień podporucznika. Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał także Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Rodzina „Rocha” odebrała patent oficerski i odznakę orderu z rąk Bogrny Janke, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Komandor Jarosław Kukliński, zastępca dowódcy 8 Flotylli Obrony Wybrzeża, wręczył też rodzinie flagę państwową, która spoczywała na trumnie podczas ceremonii.

Egzekwie pogrzebowe na cmentarzu odprawił arcybiskup szczecińsko-kamieński Andrzej Dzięga. Rafał Ciszkiewicz, siostrzeniec Antoniego Wąsowicza, mówił, że spełniło się ostatnie życzenie jego zmarłej matki, która pragnęła by szczątki jej brata spoczęły obok niej.

 

Antoni Wąsowicz ps. „Roch” (1922-1948)

Urodził się 17 kwietnia 1922 r. w Aloksie w powiecie Święciany (Litwa) jako syn Władysława i Weroniki z d. Dejczko. Przed wojną ukończył siedem klas szkoły powszechnej i pracował w gospodarstwie rolnym. Jego działalność w czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej nie jest bliżej znana. Sam zeznawał, że służył w jednym z oddziałów partyzanckich AK.

Po ponownym zajęciu Wileńszczyzny przez Armię Czerwoną został powołany do odbycia służby wojskowej i po przeszkoleniu trafił w stopniu kaprala do 4. „warszawskiego” pułku aprowizacyjnego. 25 maja 1945 r. zdezerterował z wojska i wstąpił do oddziału niepodległościowego Władysława Tomczaka „Zadory”. Wraz z tym oddziałem uczestniczył m.in. w zajęciu więzienia w Szamotułach w czerwcu 1945 r. Ujawnił się 24 września 1945 r. w Woli Rafałowskiej i wyjechał na tzw. Ziemie Zachodnie w poszukiwaniu rodziny. Tam nawiązał kontakt z łącznikiem podziemia z terenu Sądecczyzny i za jego pośrednictwem w marcu 1946 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego „Wojsko Polskie” dowodzonego przez Władysława Janura „Wisłę”.

Wąsowicz brał też udział w akcjach przeciwko współpracownikom UB, aktywistom komunistycznym oraz pospolitym przestępcom. Latem 1946 r., po częściowym rozbiciu grupy, wraz z Adamem Domalikiem „Kowbojem” przyłączył się do oddziału Józefa Kurasia „Ognia” i wszedł w stopniu sierżanta w skład 3. kompanii jego zgrupowania. Po śmierci Henryka Głowińskiego „Groźnego”, w listopadzie 1946 r. objął nad tą kompanią dowództwo.

„Roch” uczestniczył we wszystkich najważniejszych działaniach grupy – akcjach ekspropriacyjnych, likwidacjach komunistów i ich współpracowników oraz starciach z obławami UB. Nadzorował też wysadzenie pomnika wdzięczności Armii Czerwonej w Rabce 31 lipca 1946 r. Był przeciwnikiem ujawniania się po ogłoszeniu amnestii w lutym 1947 r. i kontynuował działalność konspiracyjna także po śmierci „Ognia”. Dopiero wiosną 1947 r., nie widząc możliwości dalszej działalności partyzanckiej, zdecydował się wraz z dwójką najbliższych współpracowników przejść do Austrii – do amerykańskiej strefy okupacyjnej. Przygotowana w maju 1947 r. ucieczka nie powiodła się i cała trójka została złapana, a następnie odesłana do Polski.

18 grudnia 1947 r. wyrokiem WSR w Krakowie Antoni Wąsowicz skazany został na śmierć. Wyrok wykonano w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie 24 lutego 1948 r. Szczątki Antoniego Wąsowicza potajemnie pogrzebano na cmentarzu Rakowickim, gdzie odnalazł je Instytut Pamięci Narodowej w październiku 2017 r.

 

Adam Domalik „Kowboj”, Antoni Wąsowicz „Roch”. Broszura do pobrania. Wydanie II uzupełnione [PDF]

 

do góry