Nawigacja

Aktualności

Wykład „Parafia pierwszą linią frontu walki z klerem”

Jak SB inwigilowała duchownych i placówki duszpasterskie Kościoła

  • Wykład „Parafia pierwszą linią frontu walki z klerem”
    Wykład „Parafia pierwszą linią frontu walki z klerem”

W Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8) odbył się 28 marca 2018 r.  wykład dr Łucji Marek z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN, zatytułowany „Parafia pierwszą linią frontu walki z klerem”. Tematem były kulisy wprowadzenia i stosowania przez SB systemu ewidencji operacyjnej duchownych i placówek duszpasterskich Kościoła. 

Zgodnie z wizją prymasa i episkopatu duszpasterskie inicjatywy przygotowujące wiernych do obchodów Milenium Chrztu Polski (Śluby Jasnogórskie, peregrynacja kopii obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej i Wielka Nowenna), angażowały najmniejsze jednostki administracji kościelnej – parafie. Dziewięcioletni program narodowych rekolekcji realizowany był niejako „u podstaw”, służył odnowienie i pogłębienie duchowości i religijności oraz fundamentalnych wartości chrześcijańskich w życiu rodzinnym i społecznym.

Z punktu widzenia władz komunistycznych milenijny program Kościoła zagrażał koncepcji społeczeństwa laickiego i walce o „rząd dusz. Dlatego parafia stała się w polityce władz „pierwszą linią frontu walki z klerem”, co znalazło odzwierciedlenie w pracy operacyjnej i dokumentacyjnej, a także w strukturach aparatu bezpieczeństwa. W połowie 1962 r. powołano Departament IV – odrębny pion SB inwigilujący Kościół i związki wyznaniowe.

Początkowo powiatowe jednostki SB gromadziły materiały dotyczące księży i parafii w jednej wspólnej dla całego powiatu tzw. teczce zagadnieniowej. Ten system się nie sprawdził, dlatego w lipcu 1963 r. SB wdrożyła nowy system ewidencji operacyjnej duchowieństwa i placówek duszpasterskich w postaci „teczki ewidencji operacyjnej na księdza” (TEOK) oraz „teczki ewidencji operacyjnej na parafię” (TEOP). Aparat partyjno-państwowy uważał, że takie teczki umożliwią „podjęcie właściwych kierunków działania na każdej parafii”. Istotnie, nowy system ułatwiał SB rozpoznanie sytuacji w parafiach i skuteczniejsze reagowanie administracji państwowej na niepożądane przez nią zjawiska.

do góry