E-Księgarnia
17 stycznia 2018 r. podczas spotkania Krakowskiej Loży Historii Współczesnej dyskutowano o tym, jak Departament IV MSW usiłował niszczyć Kościół katolicki w Polsce. Jakie były formy inwigilacji i rzeczywisty wpływ PZPR na Kościół.
Gośćmi Centrum Edukacyjnego „Przystanek Historia” IPN w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8, róg ul. Garbarskiej) byli dr hab. Adam Dziurok, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach i dr hab. Filip Musiał, dyrektor Oddziału IPN w Krakowie. Są oni redaktorami opracowania zatytułowanego „Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962-1989”, wydanego przez oddziały IPN w Krakowie i Katowicach. Dyskusję prowadził Roman Graczyk.
Departament IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych powstał kilka lat po Październiku, kiedy oficjalnie potępiono brutalne metody zwalczania przeciwników politycznych, w tym Kościoła katolickiego. Porzucenie brutalnych metod nie oznaczało wszakże pogodzenia się komunistów z silną pozycją Kościoła w polskim społeczeństwie. Przeciwnie – tę pozycję należało w maksymalnym stopniu osłabić. I chociaż zrezygnowano ze środków „twardych”, jak aresztowania czy wyroki karne, to kontynuowano używanie środków „miękkich”: szantaż i ułatwianie kariery, zdobywanie „informacji wyprzedzających” i dezintegracja w szeregach kleru… .
Stratedzy PZPR słusznie zakładali, że najważniejszym ideologicznym przeciwnikiem komunizmu w Polsce jest Kościół katolicki. A konsekwencją tego twierdzenia była polityka „kontroli operacyjnej” przez Służbę Bezpieczeństwa (tym właśnie zajmował się Departament IV) – niezależnie od całej gamy działań jawnych, realizowanych przez Urząd do Spraw Wyznań, Główny Urząd Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk i inne wyspecjalizowane agendy administracji.
Lektura omawianego tomu zrobi wrażenie nawet na tych Czytelnikach, którzy mają wysoką świadomość opresyjności systemu komunistycznego. Zgromadzone w nim dokumenty pokazują rozległość oddziaływania władzy na Kościół metodami operacyjnymi. Od działalności punktów katechetycznych i udziału polskich biskupów w Soborze (w połowie lat 60.), poprzez ruch oazowy, wizytę abpa Casarolego w Polsce (w połowie lat 70.), aż po konsekwencje wyboru Jana Pawła II, w postaci zaangażowania Kościoła w obchody Tysiąclecia Chrztu Rusi (1988 r.). Dopiero ta panorama daje adekwatne wyobrażenie o skali i treści antykościelnej polityki PZPR po 1956 r., a więc w łagodnej fazie komunizmu.